نور قرآن

نور قرآن

فیلسوف بزرگ جهان اسلام باز در «اسرار الآیات» در قاعده چهارم مى‏گوید : یکى از نام‏هاى قرآن نور است ؛ زیرا قرآن نورى است عقلى که به توسط آن احوال مبدأ و معاد ، کشف و آشکار مى‏گردد و به آن نور حقایق اشیاء دیده و درک مى‏شود . و توسّط آن نور در قیامت انسان راهنمایى یافته و راه بهشت را مى‏پیماید ، چنان که مى‏فرماید : مَا کُنتَ تَدْرِى مَا الْکِتَابُ وَلاَ الاْءِیمَانُ وَلکِن جَعَلْنَاهُ نُوراً نَهْدِى بِهِ مَن نَّشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا وَإِنَّکَ لَتَهْدِى إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ   . تو [ پیش از این ] نمى‏دانستى کتاب و ایمان چیست ؟ ولى آن [ کتاب  ]را نورى قرار دادیم که هر کس از بندگانمان را بخواهیم به وسیله آن هدایت مى‏کنیم ؛ بى‏تردید تو [ مردم را ] به راهى راست هدایت مى‏نمایى . آرى ، قلب توسّط قرآن نور مى‏گیرد و این نور عبادت از همان ایمان به خدا و یقین به آخرت و ایمان به فرشتگان و انبیا و امامان  علیهم‏السلام و جلوه دیگرش عمل صالح و اخلاق حسنه است . صدرالمتألّهین در گفتارى بسیار عمیق ، فرق ما گرفتاران عالم مادّه را با عارفان حقیقى چنین بیان مى‏کند: ما و امثال ما از قرآن غیر از سیاهى کلمات چیزى مشاهده نمى‏کنیم ؛ زیرا ما در دنیاى ظلمت و سیاهى هستیم و هرچه در آن است امتداد مداد مادّه است . مقصودم مادّه‏اى نمى‏باشد که داراى ابعاد و اجساد و هیولى و اعداد و اضداد است و از آنجا که درک کننده چیزى را درک نمى‏کند مگر آن که در قدرت و استطاعت قوّه ادراک او باشد ، پس حسّ جز محسوسات را و خیال جز متخیّلات را و عقل جز معقولات را درک نمى‏کند و به عبارت دیگر هر جنس همجنس خود راد مى‏یابد و درک مى‏کند . پس نور را جز به نور درک نتوان نمود . خداوند مى‏فرماید : وَمَن لَّمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُوراً فَمَا لَهُ مِن نُورٍ   . و کسى که خدا نورى براى او قرار نداده است ، براى او هیچ نورى نیست . پس ما به سیاهى این چشم جز سیاهى نوشته‏هاى کلام و اشکال کتاب را درکد نمى‏کنیم ، وقتى از این وجود مجازى خارج شویم و از این شهرى که اهلش تمام ،ظالم و در ظلمتند بیرون رویم و به سوى خدا و رسول او در قطع منزل‏هایى که بین ما و مطلوب ماست هجرت کنیم و ما را مرگ از این نشأت و اطوارى که بعضى صورت‏هاى حسّى و بعضى خیالى و بعضى وهمى و بعضى عقلى هستند حاصل گردد و نظرمان را از تمام ماسوى اللّه قطع و بریده نماییم به وجود خودمان که همان نور و پرتو وجود حقیقى الهى است ، در وجود کلام اللّه محو گردیم ، خداوند ما را بعد از مرگمان زنده مى‏کند و از مرتبه محو به عالم صعود هشیارى و از عالم فنا به بقا و از مرگ به زندگى ، یعنى زندگى ثابت و باقى که به بقاى خداوند تعالى بسته است مى‏رساند . دیگر بعد از این ما از قرآن مطلقاً سیاهى ندیده و هرچه مى‏بینیم سفیدى و نور خالصى است که ظلمت و تاریکى بدان آلوده نشده است و یقین خالصى پیدا مى‏کنیم که دیگر شکّ و تردید بدان راه نیابد و به فرموده حق متحقّق و موصوف مى‏گردیم که فرمود : وَلکِن جَعَلْنَاهُ نُوراً نَهْدِى بِهِ مَن نَّشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا   . ولى آن [ کتاب ] را نورى قرار دادیم که هر کس از بندگانمان را بخواهیم به  وسیله آن هدایت مى‏کنیم . وَعَلَّمْنَاهُ مِن لَّدُنَّا عِلْماً   . و از پیشگاه خود دانشى ویژه به او آموخته بودیم .
 

برگرفته از کتاب عرفان اسلامی