شنونده خوبی باشیم ارتباط غیر کلامی تحسین وحمایت توصیه های لازم آ

شنونده خوبی باشیم

در روابط انسانی موضاعات به ظاهر کوچکی وجود دارند که در تحکیم و استمرار ارتباط با دیگران تکیه گاههای مهمی را تشکیل می دهند .

زیرا تفاهم و ملاقات میان انسانها معمولا با موضوعات ساده و کوچک شروع می شود و سپس این رابطه تکامل می یابد . پس این امور کوچک همان خشتهای اولیه بنا هستند که باید در بکار بستن آنها توجه و اهتمام نشان داد .

یکی از این مسائل «گوش دادن» است که درظاهر یک مساله عادی و متداول و روزمره میان مردم است اما تنها شمار اندکی از ما از آن به خوبی استفاده می کنیم در حالی که یکی از هنرهای کوچک ولی پراثر  روابط میان انسانهاست .

در روابط انسانی موضاعات به ظاهر کوچکی وجود دارند که در تحکیم و استمرار ارتباط با دیگران تکیه گاههای مهمی را تشکیل می دهند .

زیرا تفاهم و ملاقات میان انسانها معمولا با موضوعات ساده و کوچک شروع می شود و سپس این رابطه تکامل می یابد . پس این امور کوچک همان خشتهای اولیه بنا هستند که باید در بکار بستن آنها توجه و اهتمام نشان داد .

یکی از این مسائل «گوش دادن» است که درظاهر یک مساله عادی و متداول و روزمره میان مردم است اما تنها شمار اندکی از ما از آن به خوبی استفاده می کنیم در حالی که یکی از هنرهای کوچک ولی پراثر  روابط میان انسانهاست .

ما در کودکی آموخته ایم که چگونه صحبت کنیم اما هیچ کس « هنر گوش دادن » را به ما نیاموخته است به همین دلیل گاه وارد مجلسی می شویم و همه را مشغول حرف زدن می بینیم و نمی دانیم شنونده کیست ! در حالی که «هنر گوش دادن » آن است که طوری به دیگران گوش دهیم که احساس کنند داریم از آنها حمایت می کنیم. با گوش دادن دقیق و مناسب به دیگران می فهمانیم که در پی درک آنها هستیم ودر عوض آنها هم ما را مورد اعتماد و دوست داشتنی می دانند .

هنر گوش دادن به این معناست که نباید فقط با گوش سخنان را شنید و به عبارتی دیگر نباید « شبیه گوش دادن » به خود گرفت بلکه باید با چشم ،حس لامسه ، قلب ، فکر وتخیل خویش هم به مخاطب گوش داد به بیانی دیگر باید بوسیله تلازم و پاسخ دهی و ارتباط غیر کلامی گوش داد . (1)

مارسیا « یکی از دانشحویان » در این زمینه اظهار می کند : همیشه فکر می کردم شنونده خوبی هستم تا اینکه دوسال در ژاپن زندگی کردم. در فرهنگ ژاپن گوش دادن مفهموم بسیار عمیق تری دارد ، آن وفت بود که فهمیدم من تا به حال ، بیشتر حرفهای دیگران را می شنیده ام ، دراغلب موارد وقتی آنها مشغول صحبت کردن بودند من داشتم به این فکر می کردم که چه پاسخی دهم . درهمان سالها بود که فهمیدم انسان باید با جان ودل به حرفهای دیگران گوش بدهد . (2)

الف ) ارتباط غیر کلامی : (3)

◄ تصدیق و تایید :

تصدیق و تایید یکی از روشهای ابراز علاقه واعلام موافقت با اعمال و گفتار طرف مقابل است . وقتی به گفته فردی گوش می دهیم می توانیم با کلماتی چون « خیر، بله ، درسته ، خیلی خوب ، می فهمم : همین طور ، و .... احساس علاقه خود را به گفته های وی ابراز نماییم .

◄ تحسین وحمایت :                                                             

تحسین ، واکنش فراتر از تصدیق یا تایید ساده و در واقع ، نوعی اعلام توافق با گفتار و رفتار طرف مقابل است . برخی کلماتی که تحسین وحمایت فرد را از دیگران نشان می دهند عبارتند از : عالیه ، آفرین ، احسنت ، تایید و تحسین تنها از طریق کلامی صورت نمی گیرد ، بلکه لبخندهای گرم ، سرتکان دادنهای مشتاقانه و ارتباط چشمی از بهترین روشهای ابراز تایید و تحسین به حساب می آید .

گلدمن در تحقیقات خود ( 1980 م ) نشان داد که وقتی تشویق کلامی را با ارتباط چشمی همراه می کنیم نشان دهنده علاقه بیشتری به دیگران است. اما این راهم باید بگویم که گاهی استفاده بیش ازحدازنگاه یا نگاه های خیره حمل برتهدید می شود و دیگران را ناراحت می کند . (4)

ب ) توصیه های لازم :

توصیه های لازم در جریان گوش سپردن به سخن دیگران : 

₪ در آن لحظات ذهن خود را از هر گونه فکر ، عقیده ، برنامه ونگرانی خالی کنید .

₪ حواس خود را روی شخصی که در برابر او هستید متمرکز کنید .

₪ هر گاه احساس کردید مشغول تدوین پاسخ هستید جلوی آن را بگیرید چون مانع تمرکز شما برسخنان طرف مقابل است.

بسیاری از مردم وفتی برای اولین بار با کسی برخورد می کنند نمی توانند توجه او را به خود جلب نمایند . دلیلش آن است که به سخنان طرف مقابل به دقت گوش نمی دهند ! آنها تمام هم خود را متوجه سخنی می کنند که می خواهند به طرف مقابل بگویند .

₪ اگر احساس کردید حواستان پرت شده است خودتان را به باد انتقاد نگیرید .

₪ با پاسخهای غیر کلامی خویش ( سرتکان دادن وحالت چهره ) به دیگران بفهمانید که با دقت به سخنانش گوش می دهید.

₪ پس از اتمام سخن طرف مقابل دقت خود را در گوش دادن ارزیابی کنید آیا افکار و احساسات طرف مقابل را گوش کرده اید ؟ نتیجه آن که با گوش دادن و توجه کردن به آنها بفهمانیم که برای آنها ارزش قائلیم تا دیگران هم ما رافردی با ارزش و دوست داشتنی قلمداد کنند. اگر نتوانستیم در این مورد به طورصحیح برخورد کنیم پس نباید به فکر محبوب بودن باشیم و به فکر آن باشیم که دیگران به ما روی آورند چرا که ما در نظر آنها فردی مثبت وقابل اعتماد نیستیم .

ج ) آیات و روایات :

قران کریم می فرماید : و چون قران قرائت شود همه گوش به آن فرادهید و سکوت کنید باشد که مورد لطف و رحمت حق شوید. (5)

این ایه بیانگر آن است که کسی که هنگام تلاوت قران صحبت می کند در واقع به آن احترام نمی گذارد لذا خواسته شده برای آن که این آیات و مطالب در ما اثر ببخشد و مورد لطف و رحمت الهی واقع شویم هم باید ساکت بود وهم با دقت گوش داد .

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) می فرمایند : از جوانمردی است که اگر برادرت سخن گفت به  سخنش گوش بسپاری و نیک همراهی آن است که اگر بند کفش برادرت بازشد برای او بایستی تا بند کفش را ببندد .  

درزندگی پیامبراکرم (صلی الله علیه و اله) می خوانیم که کفارپیامبرخدا (صلی الله علیه و اله) را به سبب گوش دادن زیادسرزش می کردند و در این راه تا آنجا پیش رفتند که آن حضرت را «گوش » خواندند. قران در پاسخ آنان می فرماید :

« وَیقولونَ هو اُذنٌ قُل اَذْنُ خیرٍِ لکم »

می گویند که او به سخن هر کس گوش می دهد . بگو او برای شما شنونده سخن خیراست . (6)

آن حضرت برای گرفتن سخنان خوب مردم «گوش» بود به همین دلیل ازهمه پیام آوران روی زمین موفقتر بود ودر تاثیر گذاشتن بر دیگران بیشترین توانایی را داشت و قلبهای مومنان و حتی کفار را هم به سوی خود جذب کرده بود .

هدیه وسیله بقاء دوستی و مودّت:

هدیه سمبل محبت است و هرچه بیشتر افزایش یابد محبت قلبی انسانها افزایش بیشتری می یابد و شاید از همین جهت است که خداوند متعال صدقه را بر پیامبرش حرام کرده اما هدیه را برای او مستحب شمرده است . زیرا هدیه به پیامبر محکم کردن پیوند خود با رسول خدا (صلی الله علیه و اله) و اسلام است . بنابراین هدیه راز تداوم و بقاء دوستیها و ارتباطات اجتماعی ماست . چرا که آثاری همچون :

الف ) هدیه نشانه احترام است :

هرگاه به کسی هدیه ای می دهیم پیش ازآنکه قیمت مادی آن را در نظر آورد ، احساس خواهد کرد که او را احترام کرده ایم و مقامش را بالا بوده ایم . لذا اصلا ارزش مادی هدیه مهم نمی باشد بلکه آنچه مهم است ارزش معنوی آن می باشد . و در روایات زیادی بیان شده که یکی از حقوق برادر بر برادر مومنش آن است که هدیه برادرمومن خود را قبول کند و با آنچه که دراختیار دارد به او هدیه بدهد .

ب) هدیه کوتاهترین راه به قلب مردم است :

یکی دیگر از ارزشهای معنوی هدیه آن است که بوسیله آن می توانیم ازکوتاهترین راه به قلب دیگران راه یابیم زیرا بوسیله آن دوستی ومحبت رامیان خودوایشان گره می زنیم وآنچه ازهدیه به یادگارمی ماندمحبت ومهربانی ودوستی است .(7)

ج ) هدیه رابطه با دوستان را تجدید می کند :   

ممکن است فعالیتهای زیاد و مشکلات مانع از ارتباط همیشگی و دائمی ما با دیگران باشد و گاهی موجب جدایی و فاصله ما با آنها برای مدتی کوتاه می گردد . اما با دادن یک هدیه کوچک محبتها و دوستیها را می توان شکوفا ساخت . چنانکه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) نیز در فرمایشات خود هدیه را وسیله ای برای تجدید دوستیها و برادری ها و از میان برداشتن کینه ها معرفی کرده اند .

د ) هدیه کینه های دیرین را می زداید :

اگر در ارتباط هایمان با دیگران دچار مشکل و اختلافاتی بشویم بهترین راه از میان بردن این اختلافها دادن هدیه به آنهاست. چرا که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) هدیه را وسیله ای برای گشایش درهای محکم می دانند . پس اگر هدیه می تواند درهای محکم رابگشاید آیا نخواهد توانست قلب دوستان ما را باز کند ؟ (8)

نکته ای که لازم است بیان شود این است که هدیه حتما نباید جنبه مادی داشته باشد بلکه هدیه می تواند سخن پسندیده یا هدایت یک گمراه یا کلام نیکویی باشد که ارزش این هدایای معنوی از هدایای مادی بالاتر و بیشتر است .

قران کریم می فرماید : گفتار نیکو بخشایشی ، بهتر از صدقه ای است که  آزاری به دنبال داشته باشد . (9)

دعا در حق دیگران :

در اسلام ارتباط بین مسلمانان یک امر ظاهری نیست بلکه پیوندی واقعی میان افراد جامعه اسلامی است به همین خاطر یکی از حقوق برادر دینی ، دعا کردن برای اوست و دوستی در اسلام تنها جنبه آشکار ندارد بلکه در پنهان و خلوت نیز جریان دارد . بطوری که سفارش شده در شب هنگام در خلوت و تنهایی خود با خدای مهربان چهل مومن را در نماز شب دعا کند و برای آنها طلب رحمت و بخشش از پروردگارش نماید و یکی از شروط استجابت دعایش را همراه کردن دوستان و برادران مومن خود در آن درخواست بیان کرده است .

بنابراین درجامعه اسلامی مسلمانان همان طورکه آشکارا یکدیگررا دوست دارند، در پنهان نیز یکدیگر را فراموش نمی کنند این عمل موجب می شود محبت میان آنها رشد کرده و عمیق شود .

آن هنگام که دستانمان را به سوی آسمان بلند می کنیم و برای دوست خود طلب آمرزش می کنیم بدون تردید محبت دوستِ خویش را به خودمان می باورانیم و همان گونه که در حضورش او را عزیز داشته ایم در غیبتش نیز عزت او را از خداوند طلبیده ایم . و از این طریق از خود گذشته و به دیگران می اندیشیم و منیت و خود خواهی ، خودبینی و خودستایی ، خود دوستی ، خود پرستی و بسیاری دیگر از این «خودها »را که به عنوان سد راه نفوذ در دلها و یافتن پایگاهی در قلبهاست را از خود دور کرده و کنار گذاشته ایم.واز خدای عزیز عزت خود و دیگران را طلب می کنیم که همانا عزت از آن خداست .

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) در این زمینه می فرماید : هنگامی که مردی برادر مومنش را در پشت سر دعا می کند  فرشته ای همان دعا را درحق او می کند

گردآوری : انسیه توسلی 

---

پاورقی:

1 - بخشنده بالی- عباس- مجله حدیث زندگی- ص 60

2 - همان

3 - شجاعی- محمد صادقی- مجله حدیث زندگی- ص 31  .

4 - همان

5 - سوره اعراف- ایه 204

6 - سوره توبه- ایه 61 ، فصلت 24

7 - مدرسی- سیدهادی- دوستی و دوستان - ص 170

8 - مدرسی- سیدهادی- دوستی و دوستان- ص 283

9 - سوره بقره- ایه 263http://www.ommatandreyhane.mihanblog.com/post/576