عرفان اسلامی (35) نیّت در آیات و روایات

نویسنده : استاد حسین انصاریان

شرح کتاب مصباح الشریعة ومفتاح الحقیقة

نیّت در قرآن

قرآن مجید احتمالا در چهار بخش به مسئله نیّت اشاره کرده باشد ، در یک مرحله دعوت مى کند ، که در تمام برنامه ها قصد و نیّت شما فقط براى خدا باشد ، و جز او منظورى نداشته باشید ، و مواظبت کنید که کلیه امور شما فى سبیل و قربةً الى الله باشد .
در قسمت دیگر از نیّت پاک و منظور و مقصود الهى بندگان واقعى خبر مى دهد ، و محصول ذات قلب با عظمت آنان را که جز نیّت خالصانه چیزى نبوده در آئینه آیات نشان مى دهد .
و در مسئله دیگر به این نکته اشاره مى کند ، که آنچه بر دل و سینه و قلب شما مى گذرد خدا نسبت به آن آگاه و حاضر و ناظر است ، این شمایید که باید توجه کنید در محضر خدا نیّت غیر خدایى نداشته باشید .
و در قسمت دیگر به نیّت هاى غیر خدایى و مقاصد ناپاک و آلوده اشاره کرده ، صاحبان آن نیات را ظالم و گمراه دانسته ، و براى آنان عاقبتى جز جهنم معرفى نمى نماید .
اما آیات قرآن ، که به طور تقریب به مسایل چهارگانه اشاره کرده است .

نیّت ، فقط براى خدا

( وَجَاهِدُوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ هُوَ اجْتَبَاکُمْ ... ) .
و بکوشید حق کوشش را در راه بدست آوردن قرب و رضاى خدا ، او شما را برگزید .
( وَمَا لاَِحَد عِندَهُ مِن نِعْمَة تُجْزَى * إِلاَّ ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الأَعْلَى * وَلَسَوْفَ یَرْضَى ) .
نزد خداوند براى احدى نعمت قابل پاداش نیست * مگر آنچه که در آن انتخاب خوشنودى و رضاى پروردگار اعلى بود * و هر آینه به این زودى خوشنودى خود را از برنامه هایى که براى خاطر خدا انجام داده بود بدست آورد
( وَقَاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللّهِ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَکُمْ وَلاَ تَعْتَدُوا إِنَّ اللّهَ لاَ یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ ) .
در راه خدا و به خاطر خوشنودى حق کارزار کنید ، کارزار با کسانى که با شما سر جنگ دارند و از حدود الهى تجاوز نکنید که خدا متجاوزان را دوست ندارد .
( فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَاعْبُدُوا ) .
سجده کنید فقط براى خدا و او را بپرستید .

نیّت پاک و مخلصانه بندگان واقعى

( إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّماوَاتِ وَالأَرْضَ حَنِیفاً وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ ) .
ابراهیم گفت : به درستى که من توجه کردم و قصد نمودم کسى را که آسمانها و زمین را آفرید قصدى حق و من از مشرکین نیستم .
( وَالَّذِینَ صَبَرُوا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلاةَ وَأَنفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرّاً وَعَلاَنِیَةً وَیَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّیِّئَةَ أُولئِکَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ )
آنان که فقط براى جلب خوشنودى حق در راه دین بر تمام مشکلات صبر کردند ، و نماز را به پا داشته و در نهان و آشکار از آنچه به آنان روزى کردیم در راه خدا انفاق کردند ، و با خوبى در دفع بدى بر مى آیند مر آنان راست عاقبت خوشى در سراى دیگر .
( فَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْکِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ ذلِکَ خَیْرٌ لِّلَّذِینَ یُرِیدُونَ وَجْهَ اللَّهِ وَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ) .
پس حق صاحب قرابت را بده ، و نیز حق از کار افتاده و از راه مانده را ، به آنان واگذار ، براى آنان که در کارهایشان دنبال جلب رضاى حق هستند آن بهتر است ، و اینان رستگارانند .
( ... وَما آتَیْتُم مِن زَکَاة تُرِیدُونَ وَجْهَ اللَّهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُضْعِفُونَ ) .
آنچه از زکات دادید و از دادن آن رضاى خدا را مى خواهید ، پس ایشان با این نیّت فزون کنندگان هستند .
( وَلاَ تَطْرُدِ الَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِیِّ یُرِیدُونَ وَجْهَهُ ... ) .
و آنان که پروردگارشان را در بامداد و شبانگاه بخاطر جلب خوشنودى او مى خوانند از خود مران .
( إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لاَ نُرِیدُ مِنکُمْ جَزَاءً وَلاَ شُکُوراً ) .
خاندان طهارت به یتیم و اسیر و مسکین گفتند ، ما شما را فقط براى رضاى خدا اطعام کردیم و از شما پاداش نمى خواهیم .
( وَاصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ الَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِیِّ یُرِیدُونَ وَجْهَهُ ... ) .
و شکیبا گردان خودت را با کسانى که خداى خود را در بامداد و شبانگاه به خاطر کسب رضاى او مى خوانند .
( وَقَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَعَلَى وَالِدَیَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحاً تَرْضَاهُ وَأَدْخِلْنِی بِرَحْمَتِکَ فِی عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ ) .
و سلیمان گفت اى پروردگارم به من الهام کن که شکر نعمت هایى که بر من و بر والدینم عنایت کردى بجاى آورم ، و توفیق انجام عملى که تو را راضى کند به من مرحمت فرما ، و به رحمتت مرا در عبادت شایسته داخل کن .
( حَتَّى إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَبَلَغَ أَرْبَعِینَ سَنَةً قَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَعَلَى وَالِدَیَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحاً تَرْضَاهُ وَأَصْلِحْ لِی فِی ذُرِّیَّتِی إِنِّی تُبْتُ إِلَیْکَ وَإِنِّی مِنَ الْمُسْلِمِینَ )( احقاف : 15) .
چون حسین (علیه السلام) به توانایى اش رسید و در مرز چهل سال قرار گرفت گفت : اى پروردگارم به من بیاموز شکر نعمت هایى که بر من و والدینم عطا کردى ، و این که عمل شایسته مورد رضاى تو انجام دهم و شایستگى ده مرا در اولادم ، به درستى که من به تو بازگشتم و منم از تسلیم شدگان در برابر تو .

خداوند از تمام نیّت ها آگاه است .

( وَإِذَا لَقُوکُمْ قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا عَضُّوا عَلَیْکُمُ الأَنَامِلَ مِنَ الغَیْظِ قُلْ مُوتُوا بِغَیْظِکُمْ إِنَّ اللّهَ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ )( آل عمران : 119) .
و چون شما را ملاقات کردند ، گفتند ایمان آوردیم ، و چون از پیش شما رفتند از شدت خشم سر انگشتان خود گزیدند ، بگو به خشمتان بمیرید ، که خدا به اسرار سینه ها داناست .
( ... وَلِیَبْتَلِیَ اللّهُ مَا فِی صُدُورِکُمْ وَلُِیمَحِّصَ مَا فِی قُلُوبِکُمْ وَاللّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ )( همان : 154) .
و تا خدا آنچه در سینه دارند بیازماید ، و هرچه در دل دارند پاک و خالص گرداند ، و خدا از راز درونها آگاه است .
( وَاذْکُرُوا نِعْمَةَ اللّهِ عَلَیْکُمْ وَمِیثَاقَهُ الَّذِی وَاثَقَکُم بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاتَّقُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ )( مائدة : 7) .
و یاد کنید نعمت خدا را که به شما ارزانى داشت و عهد او را که با شما استوار کرد ، آنگاه که گفتید امر تو را شنیدیم و اطاعت تو پیش گرفتیم پس تقواى خدا پیشه کنید که خدا به نیات قلبى و اندیشه هاى درونى شما آگاه است
( أَلاَ إِنَّهُمْ یَثْنُونَ صُدُورَهُمْ لِیَسْتَخفُوا مِنْهُ أَلاَّ حِینَ یَستَغْشُونَ ثِیَابَهُمْ یَعْلَمُ مَا یُسِرُّونَ وَمَا یُعْلِنُونَ إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ )( هود : 5) .
آگاه باشید که مافقان روى دلهاى خود را از حق مى گردانند ، و از حضور در پیشگاه رسول و استماع کلام خدا دورى مى جویند ، تا از پیامبر پنهان بمانند ، آگاه باش که هرکه سر در جامه خود به پیچد که از حق پنهان شود ، خداوند هرچه پنهان و آشکار کنند مى داند ، که او محققاً بر درون دلها آگاه است .
( وَلَئِن جَاءَ نَصْرٌ مِّن رَّبِّکَ لَیَقُولُنَّ إِنَّا کُنَّا مَعَکُمْ أَوَلَیْسَ اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِمَا فِی صُدُورِ الْعَالَمِینَ )( عنکبوت : 10) .
و هرگاه نصرت و ظفرى از جانب حق به مؤمنان برسد ، منافقان گویند ما هم با شما بودیم ، آیا خدا بر دلهاى همه عالمیان از هرکس داناتر نیست ؟!
( إِنَّ اللَّهَ عَالِمُ غَیْبِ السَّماوَاتِ وَالأَرْضِ إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ )( فاطر : 38) .
خدا کاملا به غیب آسمانها و زمین آگاه است و به افکار و اندیشه دلها نیز عالم و داناست .
( وَأَسِرُّوا قَوْلَکُمْ أَوِ اجْهَرُوا بِهِ إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ )( ملک : 13) .
و شما سخن به پنهان یا آشکار گویید در پیش علم حق یکسان است که خدا بدون شک به اسرار دلها هم داناست .
( قُلْ إِن تُخْفُوا مَا فِی صُدُورِکُمْ أَوْ تُبْدُوهُ یَعْلَمهُ اللّهُ وَیَعْلَمُ مَا فِی السَّماواتِ وَمَا فِی الأَرْضِ وَاللّهُ عَلَى کُلِّ شَیْء قَدِیرٌ )( آل عمران : 29)
بگو به اینان : هرچه را در دل پنهان داشته یا آشکار کنید خدا به همه آگاه است ، او هرچه را در آسمانها و زمین است مى داند ، و خدا بر همه چیز تواناست .

نیّت هاى ناپاک و آلوده

( أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللّهَ لَهُ مُلْکُ السَّمَاواتِ وَالأَرْضِ وَمَا لَکُمْ مِنْ دُونِ اللّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَلاَ نَصِیر )( بقره : 107) .
آیا نمى دانند که پادشاهى آسمانها و زمین مختص خداست و براى شما غیر از خدا یار و یاورى نخواهد بود .
( وَمِنَ النَّاسِ مَن یَتَّخِدُ مِنْ دُونِ اللّهِ أَنْدَاداً یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللّهِ وَالَّذِینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبَّاً لِلَّهِ وَلَوْ یَرَى الَّذِینَ ظَلَمُوا إِذْ یَرَوْنَ الْعَذَابَ أَنَّ الْقُوَّةَ لِلّهِ جَمِیعاً وَأَنَّ اللّهَ شَدِیدُ الْعَذَابِ )( همان : 165) .
و بعضى از مردم نادان غیر خدا را بمانند خدا گیرند ، دوست دارند غیر خدا را چنانچه باید خدا را دوست داشته باشند ، اما آنان که اهل ایمانند کمال محبت را فقط به الله دارند و اگر فرقه ضد خدا بدانند وقتى که عذاب خدا را مشاهده کنند ، که قدرت و توانایى خاص خداست ، از انتخاب غیر حق پشیمان شوند و عذاب خدا بسیار سخت است .
( لَیْسَ بِأَمَانِیِّکُمْ وَلاَ أَمَانِیِّ أَهْلِ الْکِتَابِ مَن یَعْمَلْ سُوءاً یُجْزَ بِهِ وَلاَ یَجِدْ لَهُ مِن دُونِ اللّهِ وَلِیّاً وَلاَ نَصِیراً )( نساء : 123) .
کار به آمال و آرزوى شما ، و آمال و آرزوى یهود و نصارى درست نشود ، هر آن که کار بد کند کیفر آن را خواهد دید و به جز خدا احدى را یار و یاور خود نخواهد یافت .
( قُلْ أَتَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ یَمْلِکُ لَکُمْ ضَرّاً وَلاَ نَفْعاً وَاللّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ )( مائدة : 76) .
اى پیامبر به اینان بگو : شما کسى را بجاى خدا مى پرستید ، که مالک هیچ سود و زیانى درباره شما نخواهد بود ، خداست مى شنود و به احوال همه داناست .
( قُلْ أَنَدْعُوا مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَیَنْفَعُنَا وَلاَ یَضُرُّنَا ... )( انعام : 71) .
بگو : چرا ما خدا را رها کرده و غیر او را که هیچ قادر به سود و زیان ما نمى باشند هدف و مقصود گرفته و آیا دست دعا بسوى غیر او برداریم .
( إِنَّ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ عِبَادٌ أَمْثَالُکُمْ فَادْعُوهُمْ فَلْیَسْتَجِیبُوا لَکُمْ إِن کُنْتُمْ صَادِقِینَ )( اعراف : 194) .
جز خدا هر آن کس را که شما مى خوانید ، در حقیقت همه آنها مثل شما ، بندگانى و اشایى محتاج و فانى اند ، اگر در ادعاى خود راستگویید از آنها بخواهید تا حوایج و مشکلات شما را روا کنند .
( أُفٍّ لَّکُمْ وَلِمَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ )( انبیاء : 67) .
اف بر شما باد ، و بر آنچه جز خداى عالم را مى پرستید ، آیا عقل و اندیشه خود را هیچ بکار نمى بندید ؟!
( ذلکَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّ مَا یَدْعُونَ مِن دُونِهِ هُوَ الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِیُّ الْکَبِیرُ )( حج : 62) .
حقیقت این است که خداى یکتا همان حق واقعى است ، و هرچه جز او خوانند باطل صرف است ، و علو مقام و بزرگى شأن مخصوص ذات پاک خداست .
در این زمینه که : جز او کسى را نخوانید ، غیر او چیزى را به عنوان هدف و مقصد نگیرید ، غیر او مالک چیزى از نفع و ضرر نیست ، هرچه جز او را انتخاب کنید یا بخوانید باطل صرف است . عبارت براى او جز شرک و ستم به خود چیزى نیست ، آیات فراوانى در قرآن دیده مى شود . با توجه به این گونه آیات ، که قدرت ، مالکیت ، حکومت ، قدرت بر نفع و ضرر را از غیر حق به کلى سلب مى کند ، جایى براى این که انسان به غیر او را هدف گرفته و در اعمالش نیّت قرب به غیر او را نماید نمى ماند .
فیض آن مست جام وحدت و آن پشت پا بر هرچه غیر حق زده و آن فانى باقى در این مرحله چنین شور و نوا داشت :
یا رب تهى مکن زمى عشق جام ما *** از معرفت بریز شرابى به کام ما
از بهر بندگیت به دنیا فتاده ایم *** اى بندگیت دانه و دنیات دام ما
چون بندگى نباشد از زندگى چه سود *** از باده چون تهى است چه حاصل زجام ما
با تو حلال و بى تو حرام است عیش ها *** یا رب حلال ساز به لطفت حرام ما
جام مى عبادت تست این سفال تن *** خون مى شود ولیک در اینجا مدام ما
این جام دل که بهر شارب محبت است *** بشکست نارسیده شرابى به کام ما
رفتیم ناچشیده شرابى زجام عشق *** در حسرت شراب تو شد خاک جام ما
عیش منقص دو سه روزه سراى دون *** شد رهزن قوافل عیش دوام ما
از ما ببر خبر به بر دوست اى صبا *** آن دوست کو به کام خودست و نه کام ما
احوال ما بگویش و از ماش یاد آر *** وز بهر ما بیار جواب پیام ما
از صدق بندگیت به دل دانه اى فکن *** شاید که عشق و معرفت آید به دام ما
بى صدق بندگى نرسد معرفت به کام *** بى ذوق معرفت نشود عشق رام ما
از بندگى به معرفت و معرفت به عشق *** دل مى نواز تا که شود پخته خام ما
از تار و پود علم و عمل دامى ار تینم *** فیض اوفتد هماى سعادت به دام ما

نیّت در روایات

روایات اسلامى ، هم چون آیات قرآن ، میدان وسیعى را به مسئله نیّت اختصاص داده اند ، که لازم است ابتدا به روایاتى که در غرر الحکم از امیرالمؤمنین (علیه السلام) نقل شده اشاره شود :
اَلاَعْمالُ ثَمارُ النِّیّاتِ .
کوشش ها و فعالیت هاى انسان ، محصولات نیات او هستند .
اَلنِّیَّةُ أَساسُ الْعَمَلِ .
نیّت بنیان و پایه عمل است .
إِحْسانُ النِّیَّةِ یُوجِبُ الْمَئُوبَةِ .
نیکى نیّت موجب پاداش نیکوست .
اَلنِّیَّةُ الصّالِحَةُ اَحَدُ الْعِلْمَیْنِ .
نیّت شایسته یکى از دو علم است .
إِسْتَعِنْ عَلَى الْعَدْلِ بِحُسْنِ النِّیَّةِ فِى الرَّعِیَّةِ وَقِلَّةِ الطَّمَعِ وَکَثْرَةِ الْوَرَعِ .
با نیّت خوب و کم کردن طمع ، و پارسائى زیاد ، به عدالت در رعیت کمک کن .
إِیّاکَ وَخُبْثَ الطَّوِیَّةِ وَاِفْسادَ النِّیَّةِ وَرُکُوبَ الدَّنِیَّةِ وَغُرُورَ الاَمْنِیَّةِ .
از آلودگى باطن وفاسد کردن نیّت وفرومایگى ومغرور شدن به آرزو بپرهیز .
أَفْضَلُ الذَّخائِرِ حُسْنُ الضَّمائِرِ .
برترین اندوخته ها نیکى باطن هاست .
أَقْرَبُ النِّیّاتِ بِالنَّجاحِ أَعْوَدُها بِالصَّلاحِ .
نزدیک ترین نیّت ها به رستگارى ، نیّتى است که بازگشتش به صلاح بیشتر است .
إِنَّ اللهَ تَعالى یُدْخِلُ بِحُسْنِ النِّیَّةِ وَصالِحِ السَّریرَةِ مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ الْجَنَّةِ .
خداوند به نیکى نیّت و شایستگى باطن هر کدام از بندگانش را که بخواهد به بهشت مى برد .
إِنَّ تخلیصَ النِّیَّةِ مِنَ الْفَسادِ أَشَدُّ عَلَى الْعامِلینَ مِنْ طُولِ الإِجْتِهادِ .
خالص کردن نیّت از فساد ، بر عمل کنندگان از طول کوشش شدیدتر و سخت است .
إِذا فَسَدَتِ النِّیَّةُ وَقَعَتِ الْبَلِیَّةُ .
زمانى که نیّت فاسد شد ، بلا واقع مى شود .
بِحُسْنِ النِّیّاتِ تَنْجَحُ الْمَطالِب .
با نیات خوب به مطالبت دست مى یابى .
جَمیلُ النِّیَّةِ سَبَبٌ لِبُلُوغِ الأَمْنِیَّةِ .
نیکى نیّت سبب رسیدن به آرزوست .
حُسْنُ النِّیَّةِ جَمالُ السَّرائِرِ .
نیکى نیّت ، زیبائى باطن هاست .
رُبَّ عَمَل أَفْسَدَتْهُ النِّیَّةَ .
چه بسا عملى که نیّت آن را تباه کند .
رُبَّ نِیَّة أَنْفَعُ مِنْ عَمَل .
چه بسا نیّتى که از عمل با منفعت تر است .
رِزْقُ الْمَرْءِ عَلى قَدْرِ نِیَّتِهِ .
روزى مرد به اندازه نیّت اوست .
سُوءُ النِّیَّةِ داءٌ دَفینٌ .
بدى نیّت مرض پنهانى است .
صَلاحُ الْعَمَلِ بِصَلاحِ النِّیَّةِ .
آراستگى عمل به آراستگى نیّت است .
عَلى قَدْرِ النِّیَّةِ تَکُونُ مِنَ اللهِ الْعَطِیَّةُ .
به اندازه نیّت ، از جانب خدا عطا و بخشش است .
عِنْدَ فَسادِ النِّیَّةِ تَرْتَفِعُ الْبَرَکَةُ .
هنگام فساد نیّت برکت از بین مى رود .
مَنْ لَمْ یُقَدِّمْ اِخْلاصَ النِّیَّةِ فِى الطَّاعاتِ لَمْ یَظْفَرْ بِالْمَثُوباتِ .
کسى که خلوص نیّت را بر طاعات مقدم ندارد ، به اجر و ثواب دست نمى یابد .
مَنْ حَسُنَتْ نِیَّتُهُ کَثُرَتْ مَثُوبَتُهُ وَطابَتْ عیشَتُهُ وَوَجَبَتْ مَوَدَّتُهُ .
کسى که نیّتش نیک باشد ، اجرش زیاد مى شود ، زندگیش پاک و پاکیزه مى گردد ، و دوستى با او واجب مى شود .
لا عَمَلَ مِمَّنْ لا نِیَّةَ لَهُ .
براى کسى که نیّت نیست ، عمل نیست .
لا نِیَّةَ لِمَنْ لا عِلْمَ لَهُ .
براى کسى که دانش و معرفت نیست نیّت نیست .
راستى تا کسى خدا و انبیا و امامان و قیامت و قرآن را نشناسد ، چگونه براى او نیّت به معناى واقعى حاصل مى شود ؟
عَنْ عَلِىِّ بْنِ الْحُسَیْنِ (علیه السلام) قالَ : لا عَمَلَ إِلاّ بِنِیَّة (وسائل : 1/33) .
امام چهارم حضرت على بن الحسین (علیه السلام) فرمود : عمل قابل قبول و قابل ارزش نیست مگر با نیّت واقعى همراه باشد .
عَنْ أَمیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) قالَ : قالَ رَسُولُ اللهِ (صلى الله علیه وآله) : لا قَوْلَ إِلاّ بِعَمَل ، وَلا قَوْلَ وَلا عَمَلَ إِلاّ بِنِیَّة وَلا قَوْلَ وَعَمَلَ وَنِیَّةَ إِلاّ بِاِصابَةِ السُّنَّةِ (همان) .
امیرالمؤمنین (علیه السلام) از پیامبر نقل مى کند ، قول و گفتار نیست مگر به عمل ، و گفتار و کردار نیست مگر با نیّت ، و گفتار و کردار و نیّت نیست مگر این که موافق با سنت انجام گیرد .
عَنْ عَلِىِّ بْنِ الْحُسَیْنِ (علیه السلام) قالَ : لا حَسَبَ لِقُرَشِىٍّ وَلا عَرَبِىٍّ إِلاّ بِتَواضُع ، وَلا کَرَمَ إِلاّ بِتَقْوى وَلا عَمَلَ إِلاّ بِنِیَّة وَلا عِبادَةَ إِلاّ بِتَفَقُّه (وسائل /33 : 1) .
امام على بن الحسین (علیه السلام) فرمود ، براى قریشى و عربى افتخار جز در تواضع نیست ، کرامت و بزرگوارى براى کسى نمى باشد مگر به خویشتن دارى از گناه ، و عمل نیست مگر به نیّت ، و عبادت نیست مگر به فهم حقایق و توجه به مسائل شرعى .
عَنْ أَبی عَبْدِاللهِ (علیه السلام) قالَ : إِنَّ اللهَ یَحْشُرُ عَلى نِیّاتِهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ (وسائل : 1/34) .
امام ششم (علیه السلام) فرمود : به تحقیق خداوند مردم را در روز قیامت بر اساس نیاتشان محضور مى نماید .
قالَ (صلى الله علیه وآله) : إِنَّما الاَْعْمالُ بِالنِّیّاتِ وَلِکُلِّ امْرِىء ما نَوى ، فَمَنْ کَانَتْ هِجْرَتُهُ اِلَى اللهِ وَرَسُولِهِ فَهِجْرَتُهُ إِلَى اللهِ وَرَسُولِهِ وَمَنْ کانَتْ هِجْرَتُهُ إِلى دُنْیا یُصیبُها أَوْ إِمْرَءَة یَتَزَوَّجُها فَهِجْرَتُهُ إِلى ما هاجَرَ إِلَیْهِ (وسائل : 1/35) .
پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) فرمود : فقط اعمال به نیات بستگى دارد ، و براى هرکسى همانست که نیّت کرده ، پس کسى که هجرتش به سوى خدا و رسول است ، هجرتش در همان راه خدا و رسول حساب مى شود ، و کسى که هجرتش به سوى دنیاست ، به دنیا مى رسد ، یا هرکس براى بدست آوردن همسر هجرت کند ، هجرتش به سوى همان که نیّت داشته حساب خواهد شد .
وَقالَ (صلى الله علیه وآله) : إِنَّ اللهَ عَزَّ وَجَلَّ لا یَنْظُرُ إِلى صُوَرِکُمْ وَأَمْوالِکُمْ وَإِنَّما یَنْظُرُ إِلى قُلُوبِکُمْ وَاَعْمالِکُمْ (وسائل : 1/36) .
و نیز آن حضرت فرمود : خداوند به شکل ها و اموال شما نظر نمى کند ، فقط به دلهاى شما که ظرف نیّت هاست و اعمال شما توجه مى نماید .
پیامبر عزیز (علیه السلام) فرمود : عبد اعمال نیکوئى بجا مى آورد ، و ملائکه آن اعمال را در دفتر مهر شده اى به حضرت حق ارائه مى دهند ، خطاب مى رسد ، این دفتر را بیندازید ، زیرا صاحبش در اعمالى که داشته به جلب رضایت من و رسیدن به قرب من کار نداشته ، و نیّتش در این اعمال براى من نبوده است ، آنگاه به ملائکه خطاب مى رسد ، برایش فلان چیز و فلان چیز را بنویسید ، عرضه مى دارند ، این اعمالى که مى فرمائى در حق او بنویسیم انجام نداده ، خطاب مى رسد ، به درستى که نیّت کرده ، به تحقیق که نیّت کرده (محجة البیضاء : 8/103) .
منبع:http://erfan.ir

راهیان ولایت معرفت سرا(علوی)

راهیان ولایت معرفت سرا(علوی)